Konu #2: İş Planı Yazmakla Vakit Kaybetmeyin: Business Model Canvas
Business Model Canvas ile iş fikrinizi tek sayfada modelleyin. Klasik iş planlarına vakit kaybetmeden, kârlı ve ölçeklenebilir bir iş modeli oluşturmayı öğrenin.
Tebrikler, girişim yolculuğunuzun en kritik adımını attınız! Kanıtlanmış bir problem ve muhtemelen potansiyel bir çözüm buldunuz. Ya da tüm konuları okuduktan sonra sürece başlayacaksınız. Sıradaki aşama için hazır olduğunuzu varsayarak ilerliyorum.
Şimdi, bu fikri kaotik bir düşünce yumağı olmaktan çıkarıp, bir iş makinesine dönüştürme zamanı.
Eskiden girişimciler, bankaların veya yatırımcıların istediği 50 sayfalık, tozlu raflarda unutulan iş planları yazardı. Bugünün hızıyla hareket eden startup dünyasında ise bu bir zaman kaybıdır. Bizim silahımız daha hızlı, daha görsel ve daha esnek: Business Model Canvas (BMC).
Google’da Business Model Canvas araması yaparsanız muhtemelen pek çok firmanın örneğine rastlarsınız bazılarını buraya ekleyeceğim.
Bu derste, BMC’nin dokuz temel bloğunu nasıl dolduracağımızı, bu tek sayfalık haritanın fikrinizin röntgenini nasıl çekeceğini ve bu sayede parayı nerede kazanıp nerede harcayacağınızı netleştireceğiz.
Business Model Canvas Nedir? Neden Klasik İş Planından İyi?
Business Model Canvas, İsviçreli teorisyen Alexander Osterwalder1 tarafından geliştirilmiş, bir işletmenin en kritik 9 yapı taşını tek bir sayfa üzerinde görmenizi sağlayan stratejik bir yönetim aracıdır.
Neden BMC Kullanmalıyız?
Hız ve Esneklik İş modelinizi 15 dakikada özetleyebilir, bir toplantı sırasında anında değiştirebilirsiniz. Klasik iş planı aylarca sürer ve değiştirilemez.
Görsel Odak Tüm ekip, işin bütününe dair aynı resmi görür.
İletişim Bir yatırımcıya (veya ortağa) fikrinizi anlatmak için 1 dakika yeterli olur.
BMC, iş modelinin sadece “Ne Satıyorum?” sorusundan ibaret olmadığını, aynı zamanda “Kime satıyorum?”, “Nasıl ulaştırıyorum?” ve “Nasıl bir maliyet yapım var?” gibi stratejik soruların bütününü kapsadığını gösterir.
Size bir kaç büyük marka ve ürün için hazırlanmış örnekler bırakayım daha fazlasını arama yaparak bulabilirsiniz.
Konunun sonunda sizin için bir A4 şablonunu ücretsiz bırakacağım. PDF olarak indirip çıktı alabilir ve kullanabilirsiniz.
Örnek:
Örnek 2: Bu iki örneğide biraz incelemenizi rica edeceğim. Özellikle yukarıdaki örnekte başlıklar ve numaralar verilmiş. Çünkü bu tasarımın şekli genellikle değişmiyor. Size özel hazırladığım dosyada hem Türkçe hem İngilizce olarak boş taslağı bulacaksınız.
BMC’nin 9 Temel Yapı Taşı: Hangi Blok Ne Anlama Geliyor?
BMC’de, iş modelinizin kalbi yani ortası (Değer Teklifi), sol tarafı (Maliyetler ve Kaynaklar) ve sağ tarafı (Gelirler ve Müşteriler) olarak ikiye ayrılır.
Değer Teklifi (Value Proposition)
Bundan sonra müşteriye sağlaycağımız faydayı ürün ya da hizmeti “Değer Teklifimiz” olarak isimlendireceğiz. Kafaları karıştırmamak için hatırlatıyorum.
Burası en önemli alanımız.
Müşterinin problemini nasıl çözüyorum ve beni rakiplerimden ayıran ne?
Odak Noktası sattığınız ürün değil, müşteriye sağladığınız faydadır. Örn: Airbnb, sadece bir oda değil; “yerel bir deneyim ve ait olma hissi” sunar.
İşte bu kısım Konu 1’de anlattığımız o acil çözülmesi gereken sorunun, diş ağrısının çözümünün ne olduğudur. Müşüteriye ne fayda sağlıyoruz.
Bu sayfanın tam ortasındaki alandı.
Gelelim sağ tarafa.
Sayfanın Sağı Karlılık ve Müşteri İlişkilerini Gösterecek.
Müşteri Segmentleri (Customer Segments)
En çok kimin öncelikli ve acil “Diş Ağrısı”nı yani sorununu çözüyorum?
Odak Noktası Tüm dünya değil, ulaşmak istediğiniz spesifik kitledir (Örn: Sadece İzmir’deki 25-35 yaş arası yeni anneler).
Kanallar (Channels)
Değer teklifimi müşteriye nasıl ulaştırıyorum? Yani müşteriye fayda sağlamak için hangi kanalları kullanıyorum?
İletişim, dağıtım ve satış noktalarınız (Mobil uygulama, sosyal medya reklamı, fiziksel mağaza, e-posta listesi).
Müşteri İlişkileri (Customer Relationships)
Müşterimle nasıl bir ilişki kuracağım?
Odak Noktası Bu ilişki otomatik mi (otomatik e-posta), kişisel mi (özel müşteri temsilcisi) yoksa topluluk temelli mi (forumlar)? (Markanızın Ses Tonu burada belirlenir. Bu eğitim setinin son bölümünde Konu 8’de işleyeceğiz )
ve sağ tarafın son alanı gelirler.
Gelir Akışları (Revenue Streams)
Müşteri bana nasıl para ödeyecek?
Gelir modelleri (Abonelik, komisyon/aracılık ücreti, ürün satışı, lisanslama).
Geçelim sol tarafa! orada “Operasyon ve Maliyetler” var.
Anahtar Kaynaklar (Key Resources)
Değer teklifimi sunmam için gereken en önemli varlıklar neler?
Fiziksel (depo), Finansal (nakit), İnsan (uzman ekip) veya Entelektüel (patent, marka ismi). Örn: Benim için en önemli kaynak, bilgim ve tecrübelerimdir, marka ismimdir.
Anahtar Aktiviteler (Key Activities)
İş modelimi çalıştırmak için her gün ne yapmalıyım?
Yapılması gereken kilit eylemler (Örn: Yazılım geliştirme, pazarlama kampanyaları yürütme, lojistik yönetimi, üretim).
Anahtar Ortaklar (Key Partners)
İşim için kritik olan ama kendim yapmadığım dış kaynaklar kimler?
Tedarikçiler, stratejik ortaklar, dışarıdan alınan yazılımlar (Örn: Ödeme altyapısı, kargo firması, farklı bir üretici).
Maliyet Yapısı (Cost Structure)
İşimi yürütmenin en büyük maliyetleri neler?
Sabit (kira, maaş) ve değişken (reklam, üretim) maliyetler. Unutmayın: Maliyet, Gelir Akışından az olmalıdır!
Evet tablomuz bu kadar. Bir fikri çalışır bir sisteme dökmek için gerekenlerin hepsi tek sayfalık bir rapor ile önümüzde.
Şimdi teoriyi pratiğe dökme zamanı.
Business Model Canvas, bir belgeden çok, canlı bir tartışma aracıdır. Fikrinizi bir kâğıda çizin veya bir tahtaya bu 9 bloğu ayırın. Ardından yapışkan notlar (sticky notes) kullanarak her bloğu doldurun.
Sizin için özel olarak hazırladığım bir taslak var. Dilerseniz bunun çıktısını alıp üzerini dolduraiblir ve ekibinizle de paylaşabilirsiniz.
BMC’yi doldurmaya her zaman Değer Teklifi (1) ve ardından Müşteri Segmentleri (2) ile başlayın. Elinizde bir problem ve bir kitle olmadan diğer blokları doldurmak, kağıt üzerinde vakit kaybetmekten ibarettir.
BMC’yi bir kez doldurup kenara atmayın. O bir yaşam döngüsüdür. Pazar değiştikçe, müşterilerinizin ihtiyaçları değiştikçe, Kanvas’ınız da değişmek zorundadır.
Unutmayın: Fikriniz güzel, ancak onu kârlı bir iş modeline dönüştüren şey, bu 9 bloğun arasındaki tutarlılıktır.
Konu #2’nin de sonuna geldik.
Konuyla ilgili sormak istediğiniz bir şey olursa e-posta adresim aşağıda.
Bir Sonraki Ders’e hazır olunca geçebilirsiniz. Fikri bulduk, test ettik. Bir Business Model Canvas hazırlamak için gerekli detayları öğrendik. Artık uzun iş planı raporlarından daha sağlıklı bir yöntem biliyoruz ve pek çok şey hazır gibi.
Konu #3: Ortaklık Sanatı: Steve Jobs ve Wozniak Dengesini Kurmak
Konu #3: Ortaklık Sanatı: Steve Jobs ve Wozniak Dengesini Kurmak
Girişimcilik dünyasında romantik bir “Yalnız Kovboy” efsanesi dolaşır. Her şeyi tek başına yapan, kodlayan, tasarlayan ve satan o süper kahraman... Size kötü bir haberim var. O tür şeyler sadece filmlerde olur.
Alexander Osterwalder iş modeli.